De toekomst van de bouwsector vereist een doorbraak in haar manier van denken
Wanneer de voorzitter van het World Economic Forum (WEF) in januari de jaarlijkse bijeenkomst in Davos, Zwitserland opent, gaat dat vaak aan de bouwsector voorbij.
De inleiding van het Forum in 2016 – die de titel ‘De Vierde Industriële Revolutie beheersen’ mee kreeg – bleef wel plakken en kreeg ook in de bouwsector navolging. Een belangrijke drijvende kracht van deze revolutie is de opkomende technologie.
Daar waar andere industrieën al verandering hebben ondergaan gedurende de laatste decennia en de vruchten hebben geplukt van proces- en productinnovatie, is de bouwsector traditiegetrouw wat aarzelend achtergebleven in het omarmen van de nieuwe technologieën.
Het WEF geeft in haar basisdocument ‘Shaping the Future of Construction – A Breakthrough in Mindset and Technology (Vormgeven aan de toekomst van de bouwsector – Een doorbraak in de manier van denken en technologie)’ een kader voor deze transformatie, inclusief voorbeelden van enkel voorlopende bouwbedrijven.
De sector heeft een enorm potentieel…
De bouwsector is trager om zich aan te passen en om nieuwe technologieën over te nemen dan andere industriële sectoren. De globale productiviteitstijging in de sector is vrij vlak gebleven in de voorbije 50 jaar. De sector neemt historisch een eerder conservatieve houding aan in productdesign en eindproducten, wat leidt tot silo denken in projectmanagement in een eerder gefragmenteerde industrie. De sector vertegenwoordigt echter 6% van de globale bruto binnenlands product (bbp) en vormt tevens de grootste verbruiker van grondstoffen. Zijn constructies zijn verantwoordelijk voor 30 % van ‘s werelds broeikasgassen.
Nochtans, zo oppert het WEF-rapport, is er voldoende potentieel en is het noodzakelijk voor de bouwsector om deel te nemen aan de transformatie. Mensen, en dat zijn er steeds meer, hebben immers allemaal een betaalbare woning nodig alsook sociale, transport- en gebruiksinfrastructuur. Gezien de enorme omvang van de bouwsector, kan zelfs een kleine verbetering substantiële voordelen bieden aan de maatschappij.
Hoog tijd dus om de relatieve innovatietraagheid om te buigen en de impact van de bouwsector beter te duiden in het grote plaatje van deze tijd, waarin technologie zeker een plaats heeft. Een eerste en niet onbelangrijke stap daarin is inzien dat de bouwsector moet veranderen om effecten te hebben:
Maatschappelijk
Alle andere sectoren hebben de bouwsector nodig voor hun accommodatie en infrastructuur. Gebouwen bepalen ook het leven, werk en ontspanning van de volledige bevolking.
Economisch
Met meer dan 100 miljoen werknemers wereldwijd is de sectorverantwoordelijk voor 6% van het globaal bbp. Ze is ook “horizontaal” en dient alle industrieën. Volgens een schatting in 2014 door het IMF zou een investering van 1% van het bbp door de geavanceerde economieën tot een stijging leiden van 1,5% van het bbpna 4 jaar.
Ecologisch
De bouwsector is een belangrijke bron van vervuiling (lucht, water, geluid) en de grootste afnemer van grondstoffen (50 % van de globale staalproductie, 3 biljoen ton grondstoffen!). Daarnaast brengt ze ook een enorme afvalketen met zich mee. 25 à 40% van het energieverbruik wereldwijd gaat naar de gebouwen.
…maar moet nog enkele interne uitdagingen overwinnen
De digitale revolutie heeft de wereld kleiner gemaakt. De tred van innovatie heeft in tal van sectoren geleid tot verbeterde communicatie en tot een kost-efficiënte, verhoogde productiviteit en dit terwijl de duurzaamheid en milieuvriendelijkheid toegenomen is. Kijken we naar de bouwsector, dan zien we dat die technologieën minder gemakkelijk aanvaard worden. Er is wel wat innovatie, maar de algemene productiviteit in de sector is gedurende 50 à 60 jaar niet toegenomen zo stelt het rapport.
Nochtans moet je niet ver nadenken om te zien dat de bouwsector een enorm potentieel heeft om de productiviteit en efficiëntie te verhogen<. En daar gaat ‘Industrie 4.0’ net over. Dankzij digitalisatie, nieuwe technologieën en nieuwe technieken kunnen bouwbedrijven hun productiviteit een boost geven, hun projectmanagement stroomlijnen terwijl ze de kwaliteit en veiligheid verhogen. In beperkte mate hebben enkele opkomende technologieën hun weg al gevonden naar de bouwsector, al beperkt zich dat vaak tot toepassingen bij de zogenaamde ‘voorlopers’:
- Verhoogde en virtuele realiteit
- Drones
- 3D scannen en printen
- Building Integrated Modelling (BIM)
- Autonome uitrusting
- Geavanceerde bouwmaterialen
In alle eerlijkheid moet toegegeven worden dat de bouwsector enkele inherente kenmerkenheeft die het structureel moeilijke maken en die pogingen tot hervorming belemmeren. Zevertegenwoordigt ook slechts één stap uit meerdere in de waardeketen en vertrouwt op een groot aantal belanghebbenden (waarvan de bouwheer vaak nog de meest conservatieve is omdat hij geen proefkonijn voor de aannemer of ontwerper wil spelen). Dus de benodigde transformatie van bedrijf en industrie is gedoemd om moeilijk te zijn.
Hoe dan ook, iedere productiviteitsverhoging in de bouwsector – door het aanvaarden van moderne technologieën – is verzekerd een grote impact te hebben.
Megatrends
Los van de interne uitdagingen, blikt het WEF vooruit en ziet het op vier vlakken megatrends in de bouw sector opkomen. Enkele voorbeelden:
- Markt en klant
Onze gebouwen verouderen en vereisen gepast onderhoud, vervanging of nieuwbouw. Tegelijk is er nog een infrastructuurkloof waardoor we ook de mindergegoede burgers een dak boven hun hoofd willen bieden. Met publiek geld alleen is dat niet meer financierbaar. Er is nood aan privaat geld.
- Duurzaamheid en veerkracht
De bouwsector is een grote vervuiler en duurzaamheid wordt meer en meer een vereiste in plaats van een gewenste karakteristiek.
- Maatschappij en werkkracht
Er zijn nu al te weinig woningen. Met de verwachte bevolkingstoename zal er een huizencrisis kunnen optreden. Naast andere problemen zoals de veroudering, is dede bouw is een van de minst sexy sectoren en technologie kan een deel van de minderopgeleide arbeiders vervangen, maar om de technologie te bedienen zijn hoogopgeleide digitale talenten nodig die hun weg naar de sector moeilijker vinden. Ook burgers komen meer en meer op voor hun rechten en actiecomités en tegengroeperingen geraken beter georganiseerd en geprofessionaliseerd (dankzij technologie nota bene) en slagen er steeds vaker in om druk uit te oefenen op de politici en bouwprojecten stil te leggen.
- Politiek en regelgeving
Bouwdossiers zijn nog te vaak nog onderhavig aan te complexe procedures en trage processen. Het traditionele concurrentiemodel werkt een conservatieve houding in te hand.
Een voorstel van kader
Rekening houdend met de megatrends en de interne uitdagingen, moet de sector acties ondernemen in verschillende domeinen. Een voorstel voor een kader voor de transformatie wordt in onderstaande figuur samengevat.
